Ruud Gullit, voorzitter van het HollandBelgium Bid, gaf onlangs aan geen verbeterpunten voor Nederland te zien nadat de FIFA koos voor Rusland als gastland voor het WK 2018. Op basis van de media-berichten over de selectie van het WK gastland door de FIFA, lijkt het mij dat Nederland nogal naïef is omgegaan met de toewijzingsprocedure. Erger nog, het lijkt erop dat we er niets van leren.
Stuttgart
Nederland en België hebben zich gepresenteerd met een gedegen kandidaatstelling voor het WK 2018. Goed voor met milieu, aanwezige infrastructuur wordt benut, de stadions zijn dicht bij elkaar en het voetbal wordt breed uitgedragen. Deze aanbieding sluit echter helemaal niet aan bij de Nederlandse doelstelling: het binnenhalen van het WK 2018. Een succesvolle bieding voorziet namelijk niet in het rationeel meest mooie aanbod, maar sluit optimaal aan bij de belangen van de beslissers en bij de opzet van het besluitvormingsproces.
Wie beslist en hoe wordt er besloten?
Het uitvoerend comité van de FIFA beslist over de toewijzing van het WK. Dit comité bestaat uit 24 mannen waarvan de meesten ruim boven de 60 jaar oud zijn. Deze mannen komen ruwweg voor een derde uit Europa (o.a. uit Rusland, Spanje, Engeland en België), een derde uit Midden en Zuid Amerika en een derde uit Afrika en Azië. Twee van deze mannen (uit Tahiti en Nigeria) zijn tijdelijk geschorst n.a.v. overtreding van enkele FIFA reglementen. Dit kwam aan het licht in een BBC documentaire over omkoping bij de FIFA. Ze hebben een voorlopige schorsingen gekregen van één tot die jaar en een boete van omgerekend € 3.900 tot € 7.800 (!). Vier andere leden van het uitvoerend comité zijn in de media in verband gebracht met omkoping.
Het uitvoerend comité beslist over de toewijzing van het WK in stemrondes, totdat er een bid met meer dan 12 stemmen overblijft. De uitslag van de stemmingsrondes is geheim, ook voor de leden van het comité zelf. Na afloop volgt geen stemverklaring van individuen of toelichting op de gemaakte keuze door de FIFA. De enige toelichting die door voorzitter Blatter is gegeven, is dat de komende WK’s naar nieuwe landen toegaat.
Rationele argumenten bepalen de uitkomst niet
De FIFA Inspectie Commissie heeft in november op een rationele manier de kwaliteit van de vier biedingen op een rij gezet. Duurzaamheid en beschikbare infrastructuur waren daarbij belangrijke plus punten van het HollandBelgium bid. Maar deze argumenten spelen nauwelijks een rol bij de besluitvorming van de individuele leden van het uitvoerende comité. Deze individuele keuze is namelijk gebaseerd is op de persoonlijke, emotionele afweging (zoals bij ieder individu). En zolang de stemming besloten blijft, hoeft hier ook geen verantwoording voor te worden afgelegd. Het nastreven van persoonlijke belangen wordt door de geheime stemming beschermd.
Succesvollere aanpak: inschrijven na analyse van individuele belangen
Een (uitgebreide) analyse van de belangen van de leden van het uitvoerend comité had kunnen aangeven waar de leden waarschijnlijk voor zouden kiezen. Kort door de bocht: De leden van het comité zijn in de herfst van hun carrière en hebben waarschijnlijk een bovengemiddeld sterke behoefte aan aanzien, macht en status. Het bid van Rusland gaat over nieuwe infrastructuur, uitbreiding van het domein van de FIFA, volledige medewerking van de regering en de garantie van enorme investeringen door de regering. Dit aanbod sluit prima aan bij de individuele belangen van leden van het comité. Het bid van Nederland ging vooral over milieu en gebruik van bestaande infrastructuur. Bovendien is Nederland kritisch ten aanzien van de macht van FIFA en wil de regering geen garanties geven voor aangepaste wetgeving en belastingheffing. We hebben in de tweede ronde twee stemmen gekregen, waarvan waarschijnlijk één van het Belgische lid.
Als Nederland ooit gastland voor een WK wil zijn dan moet het zich verdiepen in de motieven van de beslissers en in de besluitvormingsprocessen, en niet simpelweg zijn eigen sterke punten etaleren. Als Nederland geen concurrerend bid kan maken of wil maken, dan moet Nederland zich niet kandidaat stellen. Zolang het toewijzingsbeleid van de FIFA en de opstelling van Nederland niet verandert heeft Nederland minder kans om een winnend WK bid uit te brengen dan om het Europees songfestival te winnen. Bij het songfestival is de stemming iets transparanter en zijn de belangen van de beslissers voor iedereen helder.
